آیا واقعا وقتي طلب غذا مي کنيم بدنمان به آن نیاز دارد؟
این مقاله توسط وینسنت هو از دانشگاه وسترن سیدنی نوشته شده.
ولع در مصرف مواد غذایی، میل شدید به مصرف مواد غذایی خاصي است که مقاومت در برابر آن کار دشواري است. این با گرسنگي متفاوت است، زيرا در گرسنگي هر غذايي که بخوريد شما را سير مي کند. هوس های غذایی بسیار رایج است، یک مطالعه که در بیش از ۱،۰۰۰ نفر انجام شد نشان داد، ۹۷ درصد از زنان و ۶۸ درصد از مردان هوس غذايي را تجربه کرده اند. هوس های غذایی معمولا در هفته دو تا چهار بار اتفاق مي افتد. که ممکن است با ديدن يک خوراکي به وجود بيايد.
قبلاً تصور مي شد که میل شدید به غذا به دلیل تلاش بدن برای اصلاح کمبودهای تغذیه ای و یا محدودیت های مواد غذایی است. بر اساس این تئوری، ولع خوردن يک استیک آبدار ممکن است نیاز بدن برای آهن یا پروتئین را نشان دهد. و یا وقتي هوس يک شکلات مي کنيد، ممکن است نشان دهنده فقدان فني لتي لامين که يک ماده شیمیایی است که حس عشق رمانتیک را در فرد ايجاد مي کند باشد. فني لتي لامين در مقادیر قابل توجهی در شکلات یافت می شود.
کمبودهای تغذیه ای به میل شدید به غذا در شرایط خاص ارتباط دارد. پیکا يا هرزه خواري یک رفتار غیر معمول است که در آن افراد طلب مواد غیر غذایی مانند یخ، خاک رس و یا نشاسته خام مي کنند. اين رفتار گاهی اوقات به دليل کمبود ریز مغذی ها مانند روی در افراد ايجاد می شود.
کمبود ویتامین به طور بالقوه ممکن است میل شدید به غذا را تقويت کند، مثلاً کمبود شدید ویتامین C که به اسکوربوت معروف است، در کاشفان دریایی به وجود مي آمد وقتي که دسترسی به میوه و سبزیجات تازه را در طول سفرهای دریایی طولانی نداشتند. اما به طور کلی، هیچ مدرک قطعي وجود ندارد که هوس خوردن يک غذا را با کمبودهای تغذیه ای مرتبط بداند.
حال براي اينکه ببينيم اين تصور درست است يا نه، يک آزمايش انجام شد و در آن، یک گروه از افراد چاق را به یک رژیم غذایی بسیار کم کالری در طی یک دوره ۱۲ هفته ای محدود کردند. آنها مي توانستند فقط گوشت ماهی یا مرغ مصرف کنند و اجازه مصرف هيچ غذاي ديگري را نداشتند. در اين آزمايش مشخص شد که اين افراد هيچ ولعي برای خوردن غذاهای با پروتئین بالا و کربوهیدرات های پیچیده نداشتند.
به نظر می رسد محدودیت در خوردن انواع خاصی از غذاها، باعث کاهش میل شدید به آن غذا مي شود به جای افزایش آن. در اين آزمايش مشخص شد کم شدن کربوهیدرات و چربی در رژیم غذایی افراد چاق، سبب کاهش میل شدید به مصرف غذاي چرب و يا غذاهاي با کربو هيدارت بالا مي شود.
بنابراين اگر نظریه کمبود تغذیه ای درست باشد، بايد توضیح دهد که چرا وقتي دريافت برخی از غذاها کاهش مي يابد، منجر به هوس براي خوردن آن غذا در فرد ايجاد نمي کند. ولي بعضي از مواد غذايي هستند که از اين اصل پيروي نمي کنند، مثل پنیر چدار و کالباس يا همان شکلات، اما چه چیزی باعث میل شدید به اين گونه غذاها مي شود؟
در ايجاد هوس های غذایی ترکیبی از عوامل اجتماعی، فرهنگی و روانی دخيل هستند. مثلاً در شمال امریکا، شکلات جزء مواد غذایی هوس انگيز است در حالي که در مصر تنها ۱ درصد از مردان جوان و ۶ درصد از زنان جوان تمايل به خوردن شکلات دارند. يا در ژاپن هوس و کشش براي خوردن غذاهايي چون برنج و سوشی، زياد است که ممکن است منعکس کننده تاثیر مواد غذایی سنتی و فرهنگ براي طلب يک ماده غذايي داشته باشد.
ماهیت رابطه بین مواد غذایی و تمایل به مصرف آن مهم است. هوس های غذایی می تواند از تطبیق مصرف غذاهای خاص در حالت گرسنگی يا سيري باشد. در یک مطالعه، برخی از شرکت کنندگان را تنها زمانی که گرسنه مي شدند (بین وعده های غذایی) به آنها شکلات مي دادند. بعد از دو هفته مشخص شد، آنها هوس بیشتری برای خوردن شکلات دارند نسبت به سایر شرکت کنندگاني که فقط بعد از غذا شکلات مي خوردند.
یک نظریه ديگر در رابطه با هوس های غذایی، شامل مطالعه جنبه های زیستی، روانی و اجتماعی است، که نشان می دهد ميل به خوردن در برخي افراد زماني که دچار حالات هیجانی (‘استرس خوردن’) مي شوند بوجود می آید. که اين میل شدید به غذا مي تواند نشان دهنده ارتباط با سطوح بالاتری از استرس باشد.
همچنین شواهدي وجود دارد که نشان می دهد میکروب هاي روده هم (باکترهای موجود در شکم) مي تواند فرد را تحت تاثیر هوس غذايي قرار دهند.
حالا چگونه مي توان هوس های غذایی را کنترل کرد؟
همانطور که قبلا توضیح داده شد، محدوديت در مصرف برخي انواع خاص از مواد غذایی می تواند هوس های غذایی را کاهش دهد. در این مطالعه مشخص شد افراد چاقي که با محدودیت در خوردن کربوهیدرات ها و غذاهای با قند بالا، در يک دوره دو ساله مواجه بودند، ديگر تمايلي به مصرف اين گونه مواد غذايي ندشتند، که اين يک روش بلند مدت است که منافع زيادي را براي فرد دارد.
رسيدن به اين سطح که فرد بتواند مثلاً دو سال هيچ شکلات يا شيريني را نخورد کار خيلي مشکلي است که نياز به استفاده از تکنيک هاي خاصي چون تمرکز حواس و تغيير افکار دارد تا فرد بتواند در برابر خواهش هاي خوردن مقاوت کند.