آشنایی با تاماهاوک، موشک محبوب ارتش آمریکا
تاماهاوک، تبری نسبتا سبک و بسیار کارآمد در نبردهای سرخپوستی بود که الهام بخش خانواده ای از قاتلان عصر مدرن شده است. وقتی معاشرت و تعامل میان دو قبیله از بین می رفت و بقای یکی به هر دلیل در معرض خطر بود، سلاح ها صیقل میخورد و مردان چهره جنگی بهخود می گرفتند. عده ای کمان به دست و برخی با گرز به میدان می آمدند اما همه یک «تاماهاوک» در کمربند خود داشتند. در صورت لزوم بند انتهای آن را به مچ انداخته و با آن ضربه های کشنده وارد می کردند یا اینکه بند را رها کرده به سوی دشمن پرتاب می کردند.
در دهه ۱۹۷۰ میلادی و در بحبوحه جنگ سرد و نبرد تسلیحاتی که در شوروی و آمریکا ساخته و انبار می شد، ارتش ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۷۱ سفارش یک موشک کروز با قابلیت حمل کلاهک اتمی برای اهداف دور و نزدیک را ارائه کرد. شرکت های مختلفی اقدام به ارائه پیشنهاد کردند تا اینکه در سال ۱۹۷۳ طرح موشک ارتفاع پایین “مکدانل داگلاس” موفق به دستیابی به اهداف و نام «تاماهاوک» برای آن برگزیده شد. از آن زمان به بعد شرکت های “ریتون” و “جنرال داینامیک” انواع مختلفی از ارتقاء را روی این موشک پیاده کردند تا اینکه نهایتا در سال ۱۹۷۷ تاماهاوک رسما عملیاتی و به فهرست تسلیحات ناوها، زیردریایی ها و در آخر لانچرهای زمینی اروپای شرقی افزوده شد.
از این زمان تا سال ۱۹۹۳ سیستم های ناوبری و هدایت خودکار این موشک پی در پی ارتقاء پیدا کرد و عملا با نام ار جی ام ۱۰۹ و یو جی ام ۱۰۹، به ترتیب برای پرتاب از روی عرشه کشتی و عرشه زیردریایی به ناوگان ایالات متحده پیوست؛ پس از آن دیگر تمام جنگ هایی که آمریکا در آن شرکت داشته، با تاماهاوک آغاز شدهاند.
تنها نسخه زمینی آن که بردی معادل ۲۵۰۰ کیلومتر داشت و تنها کلاهک هستهای حمل می کرد، در سال ۱۹۹۱ و در پی توافق انهدام سلاح های هستهای زمینی با برد ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر با شوروی، بهطور کامل بازنشسته و از رده خارج شد.
اکنون دو نسخه از نمونه ی دریایی تاماهاوک که فقط در اختیار آمریکا و انگلستان است، پس از چندین ارتقاء، در نیروی دریایی هر دو کشور مشغول خدمت است اما به زودی و تا سال ۲۰۲۰ قرار است این موشک ها از ارتش آمریکا بازنشسته شوند.
مشخصات فنی و توانمندی ها
تاماهاوک یک موشک کروز ارتفاع پایین و زیرصوتی است یعنی به سرعت صوت دست پیدا نمیکند و بیشینه سرعت آن ۸۹۰ کیلومتر در ساعت است. این موشک از دو بالچه میانی تاشونده برخوردار است که جهت حرکت را کنترل میکنند و بالچه های عقبی تعادل موشک را حفظ می کنند. بالچه ها در سیلو و قبل از پرتاب بسته هستند و در زمان خروج از سیلو با شکستن پوسته باز می شوند. این پوسته به صورت اشیای پرتاب شده از اطراف موشک در نخستین لحظات شلیک، دیده می شود. سیستم هدایت موشک از زمان نخستین آزمایش ها تا بهامروز تغییرات اصلی را به خود اختصاص داده است.
نخستین نمونه ها از سیستم ترکام (TERCOM) بهره می گرفتند که با بررسی عوارض زمینی و تطبیق اطلاعات با آنچه در کامپیوتر خود ذخیره داشت حرکت کرده و به هدف می رسید. از آنجاییکه تاماهاوک در ابتدا برای کلاهک های اتمی طراحی شده بود، دقت ۸۰ متر برای زدن اهداف برای آن بیش از اندازه دقیق بود چراکه سر جنگی آن می توانست تخریبی به شعاع چند کیلومتر را رقم بزند اما این اتفاق هرگز رخ نداد.
مرحله بعدی افزوده شدن “سیستم ناوبری اینرسی” به این سیستم هدایت بود و در پایان هم در دهه ۱۹۹۰ هدایت مبنی بر “جی پی اس” به موشک افزوده شد. جی پی اس ضعف بزرگ هدایتی تاماهاوک را رفع کرد. پیش از آن این موشک کروز باید مسیری به دور از صحرا را انتخاب میکرد چون زمینهای صاف امکان مسیریابی آن را مختل می کردند اما با جی پی اس این نقص برطرف شد. از سوی دیگر سیستم ناوبری تازه دقت موشک را به ۱۰ متر افزایش داد و امکان استفاده از سر جنگی با مهمات معمولی به وزن ۴۵۰ کیلوگرم را میسر کرد.
در آخرین مدل تام هاوک، غیر از امکان اسکن عوارض زمینی و تطبیق مسیر با آنچه در نقشه های حافظه وجود دارد، امکان تصحیح مسیر و تصحیح اطلاعات موجود در حافظه حین پرواز به سوی هدف از طریق ماهواره نیز به قابلیتهای این موشک افزوده شده است.
پیش قراول موفق
دقت ۱۰ متر برای رسیدن به هدف یعنی این که تاماهاوک حداکثر در دایره ای به شعاع ۱۰ متر از محل دقیق هدف خود فرود می آید، برای درک بهتر این موضوع لازم است بدانیم سیستم جی پی اس شهری که در گوشی موبایل و دیگر وسایل معمول به کار می رود، تا ۲۰۰ متر خطای تعیین موقعیت دارد اما امروزه همه ما برای یافتن آدرس از آن استفاده می کنیم و موفق هم هستیم. برد موشک های تاماهاوک امروزی در حدود ۱۶۰۰ کیلومتر است و به جز عمق خاک اروپا و عمق خاک آسیا، تمام نقاط جهان در تیررس این موشک نیروی دریایی آمریکا قرار دارند.
در ابتدای سال ۱۹۹۱ میلادی (۱۳۶۹شمسی) در نخستین جنگ خلیج فارس که در پی حمله عراق به کویت رخداد، ۲۹۷ موشک تاماهاوک به سوی زیرساخت های عراق شلیک شدند که از این تعداد ۲۴۲ فروند مأموریت خود را با موفقیت انجام دادند که رقم موفقیت ۸۵ درصدی را برای آن ثبت کرد و این در شرایطی بود که آن موشک ها از نسل دوم و بدون جی پی اس بودند.
در ۱۹۹۳ وقتی عراق از همکاری با بازرسان سازمان ملل سر باز زد، ۴۶ موشک تاماهاوک به سوی تأسیسات زعفرانیه در حومه بغداد شلیک شد از این تعداد فقط ۳۹ موشک به هدف خوردند و موشک های منحرف شده ۳ غیرنظامی را در هتل الرشید و حومه بغداد به کام مرگ فرستادند.
در همان سال و در پی اقدام به ترور جرج بوش پدر در کویت از سوی عراقی ها، ۲۳ تاماهاوک راهی مقر فرماندهی اطلاعات عراق شد اما ناموفق ترین مأموریت تا آن روز این موشک رقم خورد و تنها ۱۶ فروند توانستند به محل از پیش تعیین شده برسند؛ تلفات غیرنظامی این حمله ۹ نفر بود.
از این به بعد دیگر هرجا آمریکا تصمیم به جنگ داشته، تاماهاوک نخستین دریافتی دشمن بوده است. در عملیات روباه صحرا در عراق، در مجموع ۴۲۵ تاماهاوک به این کشور اصابت کرد و تمامی زیر ساخت ها و پدافند هوایی این کشور را بهکلی از بین برد. در بالکان نیز جنگ هایی محدود درگرفت که با شلیک تاماهاوک ها آغاز شدند اما آخرین کاربرد این موشک، شلیک ۵۹ فروند از آن به سوی پایگاه هوایی شعیرات در سوریه بود.
آنالیز عکسهای ماهواره ای پس از حمله نشان می دهد که موفقیت موشک ها در انجام مأموریت، ۹۸ درصد بوده که در سلاح های متعارف هیچ هم آوردی ندارد. دقت این حمله به قدری بوده که هلیکوپترهای روسی که در پایگاه متوقف بودند، از برخورد ۵۸ موشک، هیچ آسیبی ندیدند و کل تلفات غیرنظامی حمله کمتر از ۵ نفر بوده است.
تاماهاوک قادر است در ارتفاعی بسیار پایین پرواز کند و این موضوع موجب می شود سیستم های راداری زمینی قادر به رهگیری آن نباشند و موشک های روسی نیز نمی توانند پدافند مناسبی برای آن ارائه دهند؛ درواقع تنها شانس مقابله با آن، دیدنش در آسمان و هدف قراردادن آن با توپ های ضدهوایی است. در حال حاضر ارتش آمریکا حدود ۴۰۰۰ فروند تاماهاوک در اختیار دارد و در سال ۲۰۱۵ نیز بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار صرف سفارش موشک های بیشتر و ارتقاء موشک های نسل چهارم خود کرده است.
منبع: عصر ایران